Tăng sắc tố sau viêm (PIH) xảy ra khi da của bạn biến đổi màu sau khi bị kích ứng, hết mụn hoặc bị thương. Nguyên nhân là do tăng melanin là một sắc tố tự nhiên chịu trách nhiệm về màu sắc trên tóc, da và mắt của chúng ta. PIH có thể ảnh hưởng đến lớp biểu bì hoặc lớp hạ bì. Bài viết này giải thích lý do tại sao tăng sắc tố sau viêm phát triển và cách điều trị tại Phòng khám chuyên khoa.

Nguyên nhân nào gây ra tăng sắc tố sau viêm?

Khi da bị tổn thương hoặc bị kích ứng, nó có thể dẫn đến sạm da, tăng sắc tố sau viêm. Đây là một tình trạng gây ra bởi sự phân bố không đồng đều hoặc sản xuất quá mức của sắc tố da melanin sau một quá trình viêm. Chứng tăng sắc tố sau viêm thường do tổn thương lớp biểu bì hoặc lớp hạ bì với sự lắng đọng melanin nội bào ở lớp sừng hoặc lớp hạ bì. Phản ứng viêm ở lớp biểu bì kích thích sự tổng hợp và di chuyển của các tế bào hắc tố. Nếu tổn thương nằm sâu dưới màng đáy đến lớp hạ bì, các tế bào hắc tố sẽ bị giữ lại ở đó.

Nguyên nhân gây tăng sắc tố da sau viêm được chia thành 2 nhóm chính:

Nguyên nhân nội sinh: mụn trứng cá, côn trùng đốt, nhiễm trùng da, dị ứng, viêm da cơ địa, vảy nến,…

Nguyên nhân ngoại sinh: bỏng, chấn thương, điều trị tia xạ không ion hóa, lăn kim, lột tẩy, laser (xâm lấn và không xâm lấn), ngộ độc ánh sáng, một số loại thuốc như kháng sinh Cyclin (tetracycline), thuốc trị sốt rét, clofazimine, thuốc chống ung thư như Bleomycin, 5-fluorouracil, doxorubicin và busulfan… Các thủ thuật thẩm mỹ gây ra các tác động nhiệt và cơ học trên da. Từ đó tạo ra phản ứng viêm tại chỗ, hình thành các quầng tăng sắc tố lan rộng ra xung quanh. 

Các yếu tố liên quan đến mức độ nghiêm trọng của chứng tăng sắc tố sau viêm liên quan đến các thủ thuật thẩm mỹ bao gồm: 

• Độ sâu của thủ thuật xâm lấn, độ rộng xung của tia laser và nhiệt tác dụng lên da. 
• Khoảng cách giữa các lần can thiệp quá gần nhau khiến da chưa kịp tái tạo và phục hồi
• Bác sĩ thẩm mỹ không hiểu rõ cơ chế hoạt động cũng như các thông số kỹ thuật cần đặt riêng cho từng bệnh nhân.

Ngoài ra, những người có các yếu tố sau đây cũng có nguy cơ bị tăng sắc tố sau viêm:

• Ánh nắng mặt trời: Dưới tác dụng của ánh nắng mặt trời sẽ kích thích tế bào hắc tố tăng sản sinh sắc tố melanin. Vì vậy, tránh ánh nắng mặt trời và thoa kem chống nắng là một trong những yếu tố quan trọng để ngăn ngừa PIH. 

• Da sẫm màu: mặc dù tất cả các loại da đều có thể phát triển chứng tăng sắc tố sau viêm, nhưng bệnh này phổ biến hơn ở những người da sẫm màu, đặc biệt khi tình trạng viêm da ảnh hưởng đến lớp bên dưới da (như phát ban do dị ứng với thuốc), lâu ngày da có thể sậm màu. Nhiều nghiên cứu cho thấy ở những người da ngăm đen, lượng melanin nhiều hơn nên dễ hình thành chứng tăng sắc tố da sau viêm hơn những người da sáng màu. Do đó, người châu Á có loại da sẫm màu hơn nên PIH xảy ra phổ biến hơn, chiếm tới 50% các trường hợp và thường nặng hơn người da trắng. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống. Tình trạng viêm da dai dẳng và tái phát làm tăng nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của chứng tăng sắc tố sau viêm do hàng rào biểu bì bị tổn thương. Da bị tổn thương bị tì đè hoặc cọ xát liên tục, bị ẩm ướt hoặc bong tróc sớm sẽ rất dễ bị tăng sắc tố sau viêm, thậm chí tăng sắc tố nặng và kéo dài hơn.

Biểu hiện của tăng sắc tố sau viêm

Tăng sắc tố sau viêm thường có các biểu hiện sau:

Xuất hiện đốm hoặc tăng sắc tố ở vùng da lành sau chấn thương trước đó. Các đốm có màu xám, nâu hoặc đen và sẫm hơn phần còn lại của da. 

Tăng sắc tố trên bề mặt (biểu bì): các mảng màu nâu, nâu sẫm hoặc đen, có thể nhìn thấy rõ ràng dưới ánh sáng, có thể tự khỏi mà không cần điều trị sau vài tháng đến vài năm. 

Tăng sắc tố da sâu (dưới thượng bì):  mảng màu xám xanh, không nhìn rõ dưới ánh đèn, nếu không điều trị có thể tồn tại vĩnh viễn hoặc cần một thời gian dài để biến mất.

Ai có nguy cơ mắc chứng tăng sắc tố sau viêm?

Tăng sắc tố da sau viêm có thể xảy ra với cả nam và nữ. Nó ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến hơn ở những người có làn da sẫm màu.

Các phương pháp điều trị tăng sắc tố sau viêm 

Tình trạng tăng sắc tố sau viêm không để lại sẹo và có thể cải thiện theo thời gian, nhưng cần một thời gian dài (3-24 tháng) để vết nám mờ dần. Thời gian phục hồi dài hay ngắn tùy thuộc vào tính chất tổn thương, loại da và mức độ ảnh hưởng của ánh nắng mặt trời. Cụ thể, tăng sắc tố sau viêm ở người trẻ có tiên lượng tốt hơn ở người cao tuổi, tổn thương thượng bì có tiên lượng tốt hơn so với hạ bì.

• Tránh ánh nắng trực tiếp và thoa kem chống nắng là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quá trình điều trị tăng sắc tố da sau viêm. Thoa kem chống nắng phổ rộng SPF 50+ mỗi ngày, hoặc uống viên uống chống nắng hoặc kết hợp cả hai để đạt hiệu quả cao nhất, bảo vệ da khỏi tác hại của tia cực tím. Tránh nắng bằng cách không ra ngoài nắng gắt, đội mũ rộng vành, mặc quần áo dài tay, đeo khẩu trang tối màu sẽ giúp tăng khả năng bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời.

• Tình trạng tăng sắc tố da sau viêm có thể được cải thiện bằng các thuốc bôi ngoài da, thông qua việc ức chế sự hình thành melanin. Tuy nhiên, việc bôi ngoài da cần kết hợp với việc chống nắng hiệu quả. Hiện nay, có nhiều loại thuốc bôi ngoài da có tác dụng làm sáng da, mờ vết thâm do tổn thương tăng sắc tố ở thượng bì. Mức độ cải thiện ở mỗi người khác nhau, nhưng khi kết hợp với nhau có thể cho hiệu quả cải thiện rõ rệt: Hydroquinone, Azelaic acid, Retinoid, Corticosteroid, Cysteine ​​Cream, Vitamin C, Glycolic acid. Ngoài ra còn có axit Kojic, cam thảo, arbutin, niacinamide, mequinol, N-acetyl glucosamine. Các loại thuốc này cần được bôi ít nhất 2 tuần trước khi tiến hành thủ thuật laser.

• Các phương pháp thẩm mỹ xâm lấn điều trị tăng sắc tố sau viêm bao gồm: peel da bằng hóa chất, điều trị bằng laser xâm lấn, lăn kim,… là lựa chọn tốt nhất cho các trường hợp tăng sắc tố do tổn thương ỏ lớp biểu bì. Các phương pháp này sẽ tác động vào vùng tăng sắc tố, phá vỡ các hắc tố từ sâu dưới da, kích thích tái tạo lại lớp tế bào mới  trả lại làn da đều màu, mềm mại và đàn hồi tốt hơn nhờ collagen cũng được tăng sinh. 

PIH đậm màu và sâu hơn sẽ khó loại bỏ bằng phương pháp thoa ngoài, có thể cần điều trị bằng liệu pháp laser. Tuy nhiên, một số phương pháp điều trị PIH bằng công nghệ cao có khả năng gây kích ứng và thậm chí làm cho vấn đề trở nên tệ hơn, vì vậy điều quan trọng là phải lưu ý đến tình trạng da của bạn.

Xem thêm: Laser Q-Switched Nd  – Công nghệ điều trị nám tại Dr. Như Beauty Rạch Giá Kiên Giang

Không có cách điều trị tăng sắc tố sau viêm nhanh chóng. Ngay cả khi điều trị bằng các phương pháp thẩm mỹ, có thể mất một thời gian dài để làn da của bạn trở lại bình thường. Viêm da ở biểu bì có thể tồn tại từ 6 đến 12 tháng hoặc hơn. PIH ở ngoài da sẽ mất nhiều năm để mờ đi và các đốm có thể tồn tại vĩnh viễn. Cũng có khả năng các đốm nâu mới hoặc PIH của bạn sẽ tái xuất hiện. Vì vậy bạn cần có một quy trình chăm sóc và bảo vệ da tốt nhất để ngăn ngừa tình trạng này. 

Sống chung với chứng tăng sắc tố sau viêm

PIH không gây ra bất kỳ vấn đề sức khỏe thể chất nghiêm trọng nào, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của bạn, bởi nó làm mất thẩm mỹ. Bạn hoàn toàn có thể che phủ vết tăng sắc tố do mụn bằng lớp trang điểm để giúp bạn tự tin hơn. Có rất nhiều nhãn hiệu trang điểm tuyệt vời trên thị trường phù hợp với loại da và tông màu của bạn. Một số mẹo để chọn sản phẩm để che dấu hiệu quả sau mụn trứng cá và các loại PIH khác là:

• Chọn trang điểm trông tự nhiên và phù hợp với màu da của bạn.
• Hiểu loại da của bạn là da khô, da thường hay da dầu và chọn sản phẩm phù hợp
• Tìm một sản phẩm không gây cảm giác nhờn và không gây mụn – có nghĩa là sản phẩm đó sẽ không làm tắc nghẽn lỗ chân lông của bạn.
• Hãy tìm những loại trang điểm không thấm nước và có độ che phủ lâu dài.
• Chọn một sản phẩm dễ sử dụng mỗi ngày.
• Sử dụng sản phẩm kem lót điều chỉnh màu dưới kem nền hoặc kem che khuyết điểm để có độ che phủ tốt hơn.

Khi bạn đã sẵn sàng để bắt đầu điều trị tăng sắc tố sau viêm, bạn có rất nhiều lựa chọn. Hãy kiên nhẫn, PIH mất một thời gian dài để mờ dần, cho dù bạn chọn phương pháp điều trị nào. Hãy suy nghĩ về tháng thay vì tuần để đạt được kết quả như mong muốn.

Các phương pháp trên Dr Như chia sẻ chưa hẳn là phương pháp toàn diện. Hiệu quả điều trị có thể khác nhau tùy vào cơ địa và tình trạng da mỗi người. Vì vậy nếu bạn muốn da cải thiệnthiên tốt nhất hãy đến cơ sở thẩm mỹ để được các bác sĩ tư vấn và phác đồ điều trị đúng nhất.